21-10-2018 | Elk kwartaal ook voor niet-leden een artikel uit ons kwartaalblad GAAF! op de site. Dit keer uit de herfsteditie het artikel over het lichttherapie bij de behandeling van eczeem.
Lichttherapie bij eczeem
Lichttherapie wordt veel gebruikt bij huidziekten, ook bij constitutioneel eczeem. Wat houdt het in, welke vormen zijn er en kan het ook thuis? Een overzicht.
Zoals veel eczeempatiënten zelf mogelijk hebben ervaren, kan zonlicht een positieve invloed hebben op eczeem. De reden hierachter is dat zonlicht, specifiek het ultraviolette deel, de afweer in de huid onderdrukt waardoor het eczeem minder wordt. Op basis hiervan is lichttherapie voor huidziekten ontwikkeld, ook wel fototherapie genoemd. Het wordt al decennialang toegepast in de dermatologie.
Met lichttherapie is het mogelijk om de huid te belichten met een heel specifieke dosis ultraviolet licht. Dit voorkomt dat je wordt blootgesteld aan te veel licht en verbrandt. En zoals iedereen weet, kan blootstelling aan te veel zonlicht en verbranden de kans op huidkanker doen toenemen, en is goed gedoseerde belichting dus noodzakelijk. Lichttherapie is bedoeld voor volwassenen; bij kinderen zijn er onvoldoende gegevens voor effectiviteit en mogelijke bijwerkingen, en is men daarin dus terughoudend. *
Soorten lichttherapie
- belichting met UV
- Bbelichting met UVA
UVB
UVB is een bestanddeel uit natuurlijk zonlicht. Het wordt opgewekt in speciale TL-buizen die in een lichtcabine of een paneel zijn gemonteerd. Er zijn twee typen UVB: breedspectrum en smalspectrum UVB. Bij eczeem heeft smalspectrum UVB de voorkeur* (golflengtes 311-313 nm), ook wel NB-UVB of TL01 genoemd. Er moet twee tot drie keer per week worden belicht, waarbij de duur van de belichting langzaam wordt opgevoerd: van enkele seconden naar aantallen minuten. Meestal duurt een kuur bij eczeem twaalf tot zestien weken. UVB-belichting kan ook per lichaamsdeel worden gedaan, bijvoorbeeld alleen handen en/of voeten.
UVA
UVA-belichting werkt in grote lijnen hetzelfde als UVB. UVA zit ook in zonlicht en werkt minder sterk dan UVB. Daarom wordt UVA meestal in combinatie met een medicijn gebruikt. Dat medicijn (psoraleen) zorgt ervoor dat de huid gevoeliger wordt voor UVA-licht, vandaar de naam PUVA-behandeling.
Er zijn twee manieren om psoraleen te gebruiken: 1) door het in capsule-vorm in te nemen of 2) door psoraleen in badwater te doen en vóór de belichting in bad te gaan. Dit laatste heet ook wel bad-PUVA. Bij constitutioneel eczeem heeft PUVA niet de voorkeur. *
Sinds een aantal jaren is er ook belichting mogelijk met UVA-1. Dat is ook een behandeling met UVA-licht, maar zonder dat psoraleen nodig is. Het is niet in alle ziekenhuizen beschikbaar. Na smalspectrum UVB heeft UVA-1 de voorkeur*.
Bijwerkingen
Hoewel lichttherapie heel goed kan werken, kunnen er ook bijwerkingen optreden. Door de kuur zelf kunnen dat roodheid zijn en het droger worden van de huid. Ook is er een kans op verbranden. Dit kan komen door de therapie zelf, maar ook door zonlicht buiten. Door de therapie heeft de huid al bijna de maximale dosering UV-licht te verwerken gehad. Extra zonlicht buiten kan dan alsnog leiden tot verbranden van de huid. Beschermende kleding en zonnebrandcrème kunnen dus nodig zijn. De kans op verbranden door de belichting zelf is ongeveer 1-2 procent; de kans op roodheid is 4-8 procent.
Op de langere termijn kan veroudering van de huid optreden. En net als bij blootstelling aan gewoon zonlicht kan de huid door UV-therapie lichtschade oplopen die uiteindelijk kan leiden tot huidkanker. Door het aantal behandelkuren te beperken evenals de duur per kuur kan dit risico worden beperkt.
Thuisbelichting
Lichttherapie kan een hele belasting zijn, omdat je voor deze vorm van therapie telkens naar een ziekenhuis of behandelcentrum moet reizen. Soms lukt het wel om een voor jou geschikt tijdstip te krijgen, maar vaak ook niet. Dat kan dus behoorlijk ingrijpen op werk en studie.
Als het medisch verantwoord is, kan een kuur met smalspectrum UVB-lichttherapie ook thuis worden gedaan. Met PUVA en UVA-1 kan dat niet. Voor UVB-thuisbelichting wordt dan gedurende de kuur apparatuur in bruikleen gegeven.
Ook belichting thuis zit in het basispakket, maar niet elk ziekenhuis biedt het actief aan of heeft deze mogelijkheid
Naast smalspectrum UVB-lichttherapie is er nog een vorm van lichttherapie die thuis kan worden gevolgd. Dat is dagelijkse belichting met een heel lage dosis breedspectrum UVB (‘low-emission phototherapy’, Dermasun). Dit betreft dus geen kuur, maar het hele jaar door dagelijks een lage dosis. Deze vorm van lichttherapie is alleen geschikt voor thuis.
Vergoeding en beschikbaarheid
Lichttherapie bij eczeem in het ziekenhuis wordt gewoon vergoed vanuit de basisverzekering. Ook belichting thuis zit in dat basispakket, maar niet elk ziekenhuis biedt het actief aan of heeft deze mogelijkheid. Voor de declaratie bij de zorgverzekeraar maakt het qua kosten en declaratiecode niet uit of je in het ziekenhuis belicht wordt of thuis, en of dat met smalspectrum UVB of lage-dosis-breedspectrum-UVB wordt gedaan. Het is het ziekenhuis of behandelcentrum dat een contract moet hebben met een leverancier van de apparatuur. Die leveranciers geven niet alleen de apparatuur in bruikleen, maar bieden ook begeleiding op basis van het voorschrift van de arts.
Van de 132 ziekenhuizen/behandellocaties bieden 106 daarvan de mogelijkheid tot thuisbelichting aan en 26 niet (gegevens over 2017, aangeleverd op 1 april 2018). Je kunt makkelijk opzoeken welke dat zijn. Op Zorgkaart Nederland (www.zorgkaartnederland.nl) vind je via het menu ‘Vergelijkingshulpen’ ook een vergelijkingshulp eczeem. Als je die keuzehulp gebruikt, dan kun je via een selectie aangeven dat het ziekenhuis ook lichttherapie thuis moet aanbieden. Op deze manier kun je ook zien of jouw ziekenhuis dit aanbiedt.
Meer informatie
De meeste ziekenhuizen geven informatiefolders uit over lichttherapie die op internet te vinden zijn. Op deze site is meer informatie te vinden over lichttherapie, zoals hoe het in de praktijk werkt en wat er bij komt kijken. Voor thuisbelichting kun je ook de websites van de leveranciers raadplegen.
* Conform de NVDV Richtlijn Constitutioneel Eczeem 2014
- Dermasun Medical - www.dermasun.com
- Eurocept Homecare - www.eurocept-homecare.nl
- Linde Healthcare - www.linde-healthcare.nl
Vind je onze informatie handig en wil je een bijdrage leveren aan de VMCE?
Doneer hier