Lijst middelen voor de droge huid bij eczeem
Een droge tot zeer droge huid is een van de kenmerken van constitutioneel eczeem. Een droge huid is gevoeliger voor invloeden van buitenaf. Daarom bestaat de basisbehandeling van eczeem uit tweemaal daags smeren met een middel dat de droge huid minder droog maakt. Die middelen zijn er in verschillende vormen: zalf, (vette) crème, gel, lotion en badolie. We noemen ze voor het gemak ook wel 'basiszalven'.
Huidbarrière
Een droge eczeemhuid is niet in staat om zelf vocht vast te houden en om voldoende huidvet aan te maken. Waarom dat zo is, weet men nog niet exact. Wel weten we dat het kan komen door de genetische aanleg, waarbij een gen dat zorgt voor een soepele huid niet goed werkt (het filaggrine gen).
De huid is de barrière tussen 'buiten' en 'binnen' en zorgt ervoor dat stoffen (bv allergenen), bacteriën en virussen niet via de huid ons lichaam binnenkomen (zie figuur). Bij een droge huid bij eczeem is er onvoldoende huidvet en verdampt het water uit de huid. Daardoor is de barrièrefunctie van de huid verminderd. De huid wordt gevoeliger voor invloeden van buitenaf, zoals bacteriën en allergenen, zal sneller irriteren en zal sneller jeuken. De barrièrefunctie zal dus hersteld moeten worden. Is deze hersteld en is de huid in goede conditie, dan zal er minder snel jeuk en eczeem optreden en zijn er minder medicinale crèmes en zalven nodig om het eczeem te behandelen.
Dat de eczeemhuid van zichzelf droog is, wisten we al. Maar, de huid kan door omstandigheden, bij ieder mens, droger worden. Het verwijderen van de natuurlijke vetlaag door douchen met heet water en het gebruik van zeep, heeft een nog meer uitdrogend effect. Ook droge lucht in de winter, de wind, bepaalde medicijnen (diuretica/plasmedicatie), andere aandoeningen (verminderd actieve schildklier) en ouder worden kunnen droge huid veroorzaken en dus de al droge eczeemhuid nog meer uitdrogen.
Baden/douchen bij eczeem
Het algemene beleid in Nederland is: 1 à 2 keer per week douchen/baden, niet te heet water gebruiken maar lauw, geen sterke zepen gebruiken. Na het baden/douchen, eventueel met een badolie, voorzichtig droogdeppen en dan meteen – binnen drie minuten – insmeren met een neutrale (vette) crème of zalf.
Niet iedereen vindt het fijn (of fris!) om maar een paar keer per week te baden/douchen. Vaker kan wel, maar alleen als je meteen na het baden/douchen (niet te lang, lauw water en geen/weinig zeep) je meteen droogdept en insmeert met een basiszalf.
Zwemmen bij eczeem
Ook met eczeem kun je zwemmen. En, alle kinderen moeten leren zwemmen. Er zijn wel een paar aandachtspunten.
Zwemmen in zee of een zoutwaterbad kan wat pijnlijk zijn, maar bij sommige mensen doet zon & zee het eczeem juist veel goed.
In een zwembad kan het chloor soms irriterend of uitdrogend werken. Vooraf insmeren met een vette zalf en na afloop kort douchen en wederom insmeren met een vette zalf kan verergering van eczeem voorkomen. Er zijn ook zwembaden die chloorarm zijn en mogelijk prettiger zijn voor mensen met eczeem.
Meer over chloorarme zwembaden
Hoe vetter hoe beter
De middelen voor de droge huid komen in allerlei vormen: badoliën, lotions (smeersels), gels, (vette) crèmes en zalven. In de mate van het herstellen van de barrièrefunctie van de huid kun je stellen dat zalven het meest effectief zijn, crèmes iets minder, lotions nog minder en badoliën het minst. Lotions worden eigenlijk alleen toegepast op de behaarde hoofdhuid en zullen we verder buiten beschouwing laten. Badoliën helpen maar weinig, al kan het prettig zijn, en hebben geen toegevoegde waarde als je na het baden/douche je meteen insmeert.
Van groot belang is hoe de middelen ervaren worden en in elke omstandigheden. Als je een zijden blouse gaat dragen, dan is een net ingesmeerde huid met vaseline/paraffine niet zo’n goed idee: de blouse kan meteen prullenbak in! Maar voor het slapen gaan kan dat dan wel. Het hangt er ook vanaf hoe droog de huid is, of hoe nattend het eczeem. Op nattend eczeem glijdt vette zalf er meteen af. Daar is een crème (zonder vaseline erin!) meer op zijn plaats, ook omdat de crème het vocht zal opnemen (indrogend effect); zalf doet dat niet.
Kortom, afhankelijk van de persoonlijke omstandigheden, de huid en het eczeem zul je moeten kiezen wat het beste bij je past. Bovendien, als je dagelijks moet smeren, gedurende vele jaren, dan kan het maar beter zijn met iets dat je bevalt.
Hoeveel, hoe vaak?
Hoe je de middelen moet toepassen en welke het best bevallen, is een kwestie van uitproberen. De richtlijn is minimaal twee keer per dag, waarbij de patiëntvoorkeur leidend is in de keuze van het gebruikte middel (of middelen). Die patiëntvoorkeur kan afhangen van de droogte van de huid, het seizoen, welke kleding je draagt, moment van de dag en wat 'prettig aanvoelt'.
Het loont absoluut de moeite om aan je arts te vragen om van een aantal middelen, in verschillende gradaties van vetheid, kleine hoeveelheden voor te schrijven (zie de lijst met middelen tegen de droge huid), bijvoorbeeld 100 gram van elk. Het is dan gewoon een kwestie van kijken wat jou, jouw kind, het beste bevalt. Mocht je vragen hebben over de samenstelling van de middelen, raadpleeg dan ook eens de apotheker. Hij of zij heeft veel verstand van deze middelen.
Bij tweemaal daags gebruik op het hele lichaam heb je forse hoeveelheden nodig. Als grove indicatie: voor 10 jaar en ouder is dat ±1000 gram per maand; bij kinderen <1 jaar ±200 gram, 1-3 jaar ±300 gram, 3-5 jaar ±500 gram en 6-10 jaar ±600 gram per maand.
Bijwerkingen
Soms kan de huid reageren met jeuk op deze middelen. Dat kan komen door dat je überhaupt iets op je huid smeert, zeker als het middel dik en stug is, of omdat het de huid irriteert, of omdat je allergisch bent voor één van de bestanddelen. In dat geval moet je op zoek naar een middel dat geen last geeft.
Allergie voor deze middelen komt weinig voor. De meest bekende is een allergie voor wolvet en wolalcoholen. Om deze allergie vast te stellen is een contact-allergietest nodig. Men doet dan één (soms twee) grote pleisters op de rug, met daarin verschillende stofjes. Na 48 uur gaat de pleister eraf en na nog eens 24 uur wordt dan je rug 'afgelezen'. Als blijkt dat je allergisch bent voor bestanddelen, moet er een middel worden gevonden waar je wel tegen kan. Voorbeelden van middelen zonder wolvet en wolalcoholen zijn koelzalf en vaseline/paraffine.
Natuurlijke oliën versus minerale oliën
Er zijn mensen die tegen het gebruik zijn van de standaard middelen omdat ze gebaseerd zijn op oliën en vetten die niet natuurlijk zijn. Verreweg de meest gebruikte oliën en vetten zijn namelijk producten die via raffinage uit aardolie worden gemaakt, zoals vaseline en paraffine. Men noemt ze ook wel minerale oliën. Veel liever gebruiken zij oliën die geperst worden uit vruchten, zoals olijfolie, amandelolie en kokosolie. Dat zijn dan namelijk zogenoemde 'levende oliën'. Gevoelsmatig is dat een sympathiek standpunt, maar voor de behandeling van de huid maakt het niets uit. Sterker nog, men moet bij deze oliën er goed op letten dat het – wederom – geraffineerde oliën zijn, anders kan men namelijk een allergie voor die natuurlijke oliën én de vrucht waaruit ze afkomstig zijn ontwikkelen.
Vrij verkrijgbare middelen
De zogenoemde OTC-middelen (over the counter of vrij-verkrijgbaar) zoals LocoBase Repair, Rescue Cream, Sudo Crème, Grafietzalf, SkinSolv, Physiogel, Lipikar etc, kunnen ook een goede basis zijn voor het onderhoud van de droge huid. Ze zijn echter prijzig en soms alleen te veroorloven als het gaat om kinderen omdat je dan minder nodig hebt. Toch kan het zijn dat een OTC-middel goed bevalt op een specifiek huiddeel, bijvoorbeeld de handen, voeten of het gezicht. Mocht je absoluut geen baat hebben bij de standaard middelen die vergoed worden, dan is dat het proberen waard.
Tot slot
De behandeling van de droge huid bij eczeem is niet rechttoe rechtaan. Het is uitvinden wat voor jou, jouw kind, het beste werkt en daar moet je soms moeite voor doen. Maar dat loont. Want waar het uiteindelijk om gaat is dat de middelen die je gebruikt leiden tot een soepeler huid met een herstelde barrièrefunctie en dat ze goed bevallen. Alleen dan zul je ze namelijk regelmatig gebruiken en is dat dé solide basis van jouw eczeembehandeling.
Vind je onze informatie handig en wil je een bijdrage leveren aan de VMCE?
Doneer hier
