27-03-2025 | Elk kwartaal stelt de VMCE een artikel uit GAAF! voor direct lezen beschikbaar via deze website. Dit keer zoomt de redactie in op andere chronische ziektes die geregeld voorkomen naast eczeem (in dokterstaal comorbiditeit). Maar ook wordt aandacht besteed aan andere bijkomende klachten en bijwerkingen (zowel mentaal als fysiek).
Eerder andere signalen herkennen
De huid vertelt een verhaal, een verhaal over onze gezondheid. Wat niet iedereen met eczeem weet, is dat de beschadigde huid ook informatie kan geven over de aanwezigheid van andere onderliggende ziektes.
Thomas Rustemeyer is dermatoloog in het Amsterdam UMC en hoogleraar dermato-allergologie. Inzoomend op comorbiditeit vertelt hij: “Dit uit zich vaak via de huid, bijvoorbeeld in de vorm van vochtblaasjes, roodheid, jeuk, zwelling, schilfers of korsten. Mensen denken dan dat hun eczeem opspeelt, terwijl het lichaam eigenlijk reageert op een andere, onderliggende aandoening. Onder andere hooikoorts en voedselallergieën komen vaak voor in combinatie met eczeem. Ook kunnen mensen last hebben van hun bovenste en/of onderste luchtwegen. Of ze ontwikkelen maag- en darmklachten.”
Naast lichamelijke comorbiditeiten kan eczeem ook leiden tot mentale klachten. “Mensen kunnen er onzeker van worden en mogelijk depressief. Dit kan voor hen een belemmering zijn in het dagelijkse leven. Om die reden wordt in meerdere ziekenhuizen niet alleen fysiek naar de huid gekeken, maar ook naar het welzijn van de patiënt.”
Behalve met een dermatoloog krijg je als patiënt ook te maken met een gespecialiseerd verpleegkundige. “Die neemt met je door wat de effecten van de behandeling zijn op het dagelijks leven. Ook worden er vragen gesteld en adviezen gegeven om het leven met eczeem enigszins te vergemakkelijken/verbeteren.”
Later stadium
‘Nóg een chronische aandoening, die wordt soms pas laat herkend’
Door de gewenning aan eczeemklachten duurt het soms lang voor mensen met eczeem hun huidklachten aan een arts voorleggen. “Met als gevolg dat andere ziektes later worden gediagnostiseerd. Ook een behandelplan volgt dan in een later stadium.”
Verder komt het voor dat specifieke kennis over dit onderwerp ontbreekt bij huisartsen en dat hierdoor de comorbiditeit(en) niet tijdig of helemaal niet worden ontdekt. Niet iedere zorgverlener kijkt goed genoeg naar de klachten, evenmin verricht niet iedereen aanvullend onderzoek. “Mijn advies luidt dan ook: vraag door over je klachten en geef aan dat je graag verder onderzoek wil laten doen.”
Eczeem mag dan veel voorkomen in combinatie met andere ziektes, nog niet duidelijk is welke (individuele) factoren daarbij een rol spelen. “Op de vraag ‘Waarom ik?’ is helaas nog geen uitsluitend antwoord te geven. Om die reden wordt momenteel veel onderzoek naar het individu gedaan.”
Rustemeyer: “We willen nog beter de individuele factoren herkennen die bij eczeem een rol spelen. Waarom werkt een bepaalde behandeling wel bij de ene persoon, maar niet bij de andere? Daarbij kijken we ook welke behandel- en adviesroutes passend zijn voor het individu.”
Onderzoekers richten zich dan niet alleen op eczeem. “Met behulp van zogeheten biomarkers wordt onderzocht of mensen al tijdens het inademen luchtwegklachten kunnen krijgen, oftewel een inwendige allergie. Biomarkers zijn een soort stofjes in het bloed of de huid, ze kunnen worden gebruikt om de activiteit van een ziekte te meten.”
Chronisch
Rustemeyer vertelt dat ook andere ziektes dan eczeem chronisch kunnen worden, bijvoorbeeld slijmvliesafwijkingen in het maag- en darmstelsel en luchtwegklachten zoals astma. Er moet dan een manier worden gevonden om ook die klachten zo leefbaar en zo goed mogelijk onder controle te houden.
“Neem mensen met astma: zij hebben nogal eens de neiging om zichzelf te overbelasten. Maar ze hebben dit vaak niet door, tót er klachten optreden. Hun luchtwegklachten zijn in vergelijking met eczeemklachten wat ‘stiekem’: die komen minder duidelijk tot uiting dan bijvoorbeeld een vochtblaasje of een rode jeukende plek. Dat maakt het moeilijker om luchtwegklachten te ontdekken en te voelen.”
Een eczeemhuid kan herstellen, vervolgt Rustemeyer. “Maar mensen met astma kunnen een onomkeerbaar beschadigd longweefsel krijgen. Een ander voorbeeld van een chronische comorbiditeit bij eczeem zijn klachten in de bovenste luchtwegen zoals neusklachten, waarbij neuspoliepen kunnen ontstaan (zie ook GAAF! 4-2024). Een samenstelling van deze ziektes zorgt bij veel mensen voor een uitdaging om daarop hun behoeftes af te stemmen. Een persoonlijke benadering is daarom van groot belang.”
Medicijnen
Om de klachten van eczeem te verminderen worden er medicijnen voorgeschreven. “Dat kunnen hormoonzalven zijn, maar ook pillen of injecties. Het gebruik van een bepaald medicijn garandeert helaas niet automatisch succes, per persoon kan de reactie op een medicijn verschillen. Zo kunnen JAK-remmers of dupilumab ook het afweersysteem beïnvloeden.”
Gebruik van medicijnen kan bovendien effect hebben op eventueel andere ziektes of op de mentale gezondheid. Positief is dat de verbetering van huidproblemen kan leiden tot een grote opluchting en verlichting.
“Wanneer medicijnen in het immuunsysteem ingrijpen en wat het effect hiervan is op de langere termijn, dat is vooralsnog niet helemaal duidelijk. Daarom moet met medicijngebruik zorgvuldig worden omgegaan. Met name het vroegtijdig herkennen van negatieve effecten is belangrijk. Gezocht wordt nog naar de juiste balans hierin.”
Aanleg
Constitutioneel eczeem is een erfelijke aandoening, de ziekte is niet te genezen. Dat geldt ook voor hooikoorts, astma en voedselallergieën. “Maar nog altijd is onduidelijk waarom bij de ene persoon meerdere aandoeningen tot uiting komen, terwijl er bij de andere weinig tot niets gebeurt. We gaan ervan uit dat een externe factor in de kinderjaren effect kan hebben op de manier waarop en de ernst waarmee de aanleg voor de ziekte zich uit”, aldus Rustemeyer.
“Vroeger was een klassieke gedachte: een kapotte huidbarrière veroorzaakt eczeem. Daarna, in de jaren 90, vermoedden onderzoekers dat de ziekte vanuit het immuunsysteem kwam. Beide gedachten zijn een beetje juist, maar ze dekken niet de hele lading. Inmiddels zijn we steeds meer te weten gekomen over constitutioneel eczeem en comorbiditeit. Dit helpt zorgverleners om een betere individuele behandeling en begeleiding te vinden.”
Tekst: Joyce Sinnige
VMCE - GAAF! maart 2025
Een complete GAAF! lezen? Dat kan met dit inkijkexemplaar. Of ontvang GAAF! elk kwartaal door nu lid te worden van de VMCE. Je hebt dan ook toegang tot het gehele archief van GAAF!.
